VIR

VIR

avex vi, quod viribus praestet; an a Virtute; an ex Hebraeo Gap desc: Hebrew per aphaeresin; an a Vireo? quatuor modis intelligitur, Sexu, quô nascitur ut masculus sit; Aetate, quâ differt a puero; Lege, quâ maritus; Animô, quô in suo etiam sexu ab aliis distinguitur. Et quidem Vir natus seu maseulus, boni ohm erat ominis, unde partum non tollebant Patres, si sexus sequioris esset, sed necari potius praecipiebant. Ovid. l. 9. Met. v. 679.

Edita forte tuô fuerit si femina partu;

Iuvitus mando: pietas, ignosce, necetur.

Contrariâ Indis Lacedaemoniisque lege, quae Patribus tollendi arbitriô detractô reliquit voluntatem suseipiendi, quibus spectandi infantes curam demandavit. Eorundem cunae ad latera erant, ut videre est in elgegantissima tabula antiqui admodum manuscripti Codicis Geneseos, apud Lambecium, Comm. Bibl. Caes. l. 3. in qua iacentem puerum blandâ arte sopire ac crepundiis aliisque exhibitis crepitaculis delinire velle cernitur Cunaria. Cibus illorum Papa, potus Bua dicebatur. Recens baptizatis Christianorum et pueris Paganis mel datum cum lacte, ex vasculo χυτριδίῳ, per spongiam etc. Tertiô a nativitate die apud Romanos, quintô apud Graecos, coronae natalitiae foribus suspendebantur, et Athenis quidem masculis oleaginea, sicut lanea foemellis, Hesych. Quintô die instituebantur λοετρὰ λεχώινα, et dabutur puero munera natalitia, polypi, sepiae, coronae, gemmae. Ultimô primae hebdomadis nati tabellae fata inscribebantur, vel virgae Natalitiae compingebantur, quae cum nato adolescerent. Nonô die, nomen adepturi, mortuorum instar, lustrabantur perque obstetrices circum ferebantur circa forum: apud Hebraeos octavô cirumcidebantur, et nomina accipiebant, Mox. intra tertium ab imposito nomine diem, in Actis publicis referebantur a Praefecto Aeratii. Die quadragesimô, apud Hebraeos et Aethiopes, quae masculum peperisset, purisicatione sui defuncta est, sicut quae feminam, 80. implere tenebatur. Reliqua vide supra in vocibus Infans et Puer. Decimô seprimô aetatis annô, apud Romanos praetextâ positâ, Toga sumpta Virilis est, et in Viros pueri transcripti sunt, non sine ritu sollemni, de quo diximus supra variis in locis, inprimis ubi de Toga Pura seu Virili. In Republ. Atheniensium inscribebantur κοινῷ γραμματείῳ apud τοὺς φράτορας, intra septimum ut plurimum annum: annô 18. inter Ephebos nomina sua profitebantur, eorundem albo inferebnatur; exploratâ prius virilitate; an per aetatem ad τὸ περιπολεῖν τἀ περὶ πόλιν φρούρια apti essent: bienniô post inscribebntur Lexiarchico et abhinc erant sui iuris, mittique ad negotia poterant; quod ἐγτράφεςθαι εἰς ἄνδρας Graecis dictum, quia tunc in Viros transcribebantur. Vide Sam. Petitum, Comm. in LL. Atticas, l. 2. tit. 4. Postea uxore ductâ, Viri, i. e. Mariti, evadebant, qua de re vide supra ubi de Coniugio, Nuptiis, Sponso etc. vatiantque Auctores quô annô masculis coniugium ineundum. Apud Hebraeos novo Marito Sponsove immunitas erat, a deductionis tempore, annua, seu vactio ab omnimodo sive militari, sive civili munere, Decuter. c. 20. v. 7. et c. 34. v. 5. veluti tributo; vigiliis etc. Vide Io. Seldenum, Uxor. Ebr. l. 2. c. 3. Cum vero officia Coniugum mutua sint, decem obligarionum generibus Maritus renebatur Uxori, sicur haec illi quatuor. Et quidem ex decem illis, tria Lege divinâ nitebantur, Hellenistis dicta, τὰ δέοντα, ὁ ἱματισμὸς καὶ ὁμιλία αὐτῆς, Necessarta, Vestimenta et congressus, Exodi, c. 21. v. 9. et 10. Reliqua septem ex Maiorum placitis sancita erant. I. Dos principalis. II. Medicinae sumptus. III. Redemptio captivae. IV. Sepultura

honesta. V. Viduae in domo defuncti Mariti sustentatio. VI. Eius itidem filiarum, ex Marito susceptarum, donec essent desponsatae. VII. denique, ut liberi eius masculi ab eo suscepti succedant in dorem eius, praeter partes, quas cum fratribus insuper capiebant hereditatis paternae. quae sex Doti principali adiecta, vocitabantur Dotis conditiones, seu Appendices. De donationibus inter Virum et uxorem, apud eosdem, ut et plura hanc in rem, vide apud eundem Auctorem, l. eôd. c. seq. qui etiam de Mariti in uxorem potestate, sive eam domi retineret sive in alias cum ea migraret sedes, c. 5. de illius Zelorypia, c. 13. de iure dimittendi, c. 16. prolixe agit; nec non supra voce Maritus. Apud Romanos ius trium liberorum, sicut et apud Spartanos, ut prolem quaererrent magnâ curâ, Viros impulit. Et quidem, qui tres filios suppeditâsset Rei publicae Spartanae, ab excubiis erat liber, Aelian. Var. Hist. l. 6. c. 6. Quod inde ad Romanos ita transiit, ut Praeturas, Quaesturas, omnesque Magistratus ac honores, ad numerum liberorum Parentibus distribuerint; quin et frumentum accipiebant teste Spartianô, et in fascibus sumendis priores erant, qui liberos habebant, Gellius, l. 2. c. 15. Hinc magnâ curâ gravidae Uxores habitae: quibus imminente puerperiô, clavis tradita a Maritis. In partu nonnullis in locis, ipsi Viri obstetricabantur, ut apud P. de Valle legimus. Itin. Tom. 4. ubi de Indiae populis. Sic Maritus in Patrem transiens, apud Germanos veteres legitimum fetum frigidâ exploravit, apud Psyllos serpentibus obtulit diiudicandum: nonnumquam et ipse natum abluebat, insigni amoris argu mentô. In terra dein starutum suscipiebat, vel ipse, vel per Procuratorem, quae sublatio a Patris utique potestate apud Romanos pendebat, Quem suscipere nollet, ominis ergô aut metus, exponebat. Quintô die, quô λοετρὰ λεχώινα instituta fuisse diximus, sequebantur Natalitia munera puero oblata, minsitris item Puerperii et Puerperae ipsi, cui sollennia Kalendis Martiis quoque dona, umbellas, atmillas, alia, donabant Viri, facili ICtorum veniâ, etc. Vide Thom. Bartholinum, de Puerperio Vett. et supra passim, inprimis in voce Pater. Imo et Vir, pro forti ac animoso, quae significatio se per omnes aetates dissundit. Namque in cunis iam Virum se Herculis praestitit, prodigiosae magnitudinis anguibus, quos ipsi noverca Iuno immiserat, elisis; et in adolescentia praeclarissimas iam res Alexander gessit: unde Virili seu Viro propria aetate nil loquar. Quo pertinent, quae de Gymnasticis Exercitationibus, Praemiis, Victoria, retro attulimus. Sicut autem per Iunonem plerumque feminae, ita per Genium soli fere Viri olim iurabant. Seneca, Ep. 12. Villicus iurat per Genium meum, se omnia fecisse. Interim, cum Iuno utrinsque sexûs Deusesset, etiam per illam aliquando Viros iurâsse legimus, apud Iuvenalem, Sat. 2. v. 98.

Et per Iunonem Domini iurante ministrô.

Apud Graecos in luctu comam alebant, tondentibus se

mulieribu. Plut. Π῾ωμαϊκ. Καὶ γὰρ παῤ Ε῎λλησιν ὅταν δυςτυχία γεν´ηται, κείρονται μεν` αἱ γαναῖκες, κομᾶσι δὲ οἱ ἄνδρες. ὅτι τὴς μεν` τὸ κείρεςθαι, ταῖς δὲ τὸ κομᾷν, συν´ηθές ἐςτιν. Artemidorus, l. 1. c. 20. Η῾ δὲ ἀτημέλητος εν συμφοραῖς αὔξεται θρίξ. Quod de Persis quoque Curtius resert, l. 10. de Barbaris, Suetonius, Calig. c. 5. Vide Io. Meursium, Not. in Lycophron. vers.

Κρατὸς δ῾ ἄκουρος νῶτα καλλυνεῖ φόβη.

Soloxque capitis terga foedabit foeda:

et supra ubi de Capillo, Coma, Funere, Luctu etc. Vestis Viris olim feminisque apud Romanos eadem, nempe Toga, fuit: donec discrimen procedente aevô factum, ut supra vidimus in voce Femina, item Vestis. Apud alias vero gentes iam vetustioribus saeculis distinctio fuit, ut ex Lege apparet divina, quae capitis poenâ promiscuum utriusque sexûs vestium usum prohibuir. Imo virô feminam mentitô nil turpius, agnovit Papinius, l. 1. Achilleid. v. 142. ad quem locum vide Barthium, ut et ad l. 2. Theb. v. 664. ubi de summo convitio, virorum, cum faminae dicuntur, plura erudite congessit. Quid ergo statuendum de Viris, qui puerperarum locô decumbere olim soliti, uti de Scythis, Thracibus, Cantabris et Celtiberis, habet Alexander Neapolit, Gen. dier. l. 2. c. 25. De pilcis tegminibusque virilis capitis, qua profanis, qua sacris, vide supra in Pileus: de pedum integumentis aliquid hîc adicietur: de parte Virorum, i. e. in Templis loco, diximus aliquid voce Pars.

Pedum tegmina Virilia apud varias Gentes.

α. Abarca, vide supta. β. Aereis calceis Empedocles Agrigentinus usus legitur, apud Aelian. Var. Hist. l. 12. c. 32. Vide quoque Tertull. de Pallio, c. 4. γ. Alcibiadae, ab Alcibiade nomen adepti. δ. Amyclaidae, a gente. ε. Antapodia, seu Anaxyrides, quibusdam ocreae, aliis femoralia seu subligacula fuêre. ζ. Argentcô filô consutorum calceorum meminit Paulus Venetus, de Reg. Or. l. 2. c. 14. Etiam argentô non raro suppactos habuisse Viros, legimus. η. Argiae, Argivis in usu erant. θ. Aureis soleis gemmas insertas, gessit Sophites, apud Curtium, l. 9. c. 1. Socculum auratum Caesari tribuit Seneca, l. 2. de Benesic. c. 12. aureum calceum Demetrio Plutarchus: Soccis aurô subpactum solum, refert Plautus, Bacchid. Actu 2. sc. 3. v. 98. ι. Basilides, Regibus Atheniensium familiares. κ. Baxeae, crepidae erant Philosophicae. λ. Caliga, militum calceamentum. μ. Campagus, Regium fuit. ν. Conipodes, senum calceamenta fuêre. ξ. Cothutnus, in usu erat Tragoedis, Venatotiribus, Viatoribus; aliquando et a feminis adhibitus. ο. Crepidae, apud Graecos cum Pallio gestabantur: sicut calceus apud Romanos cum Toga. π. Diabathra, utriusque sexus communia erant. ρ. Dipodia, socculi lanei videntur fuisse. σ. Embatae, Comicis calceis erant similes: a Thracibus inventi. τ. Eumarides, Viris ac mulieribus conveniebaut. υ. Ferreô calceô Empedocles usus legitur> alii tamen ex aere volunt, ut vidimus. In S. Basilisci Martyris historia ferrearum crepidarum fit mentio, quae ignitis clavi pedibus eius fuerint affixae. φ. Hypicli, calcei vitiles pretionsi erant. χ. Hyposchismara, vulgares. ψ. Iphicratides, ab Iphicrate habuêre nomen. ω. Iunceis, Aegyptii sunt usi. αα. Ligneis, Iudi olim: hodieque rustici variis in locis, quos Galli Sabots dicunt. Caligae quoque et Gallicae, ligneis foleis constabant. ββ. Lintea calceamenta sive Udones, Antonino Imperatori aliisque Sacerdotibus inprimis Aegyptiis, ab Auctoribus tribuuntur. Iisdem Romani quoque Pontifices usi sunt per longa tempora. γγ. Lunati, Senatorum erant, Patriciorumque Romanorum. δδ. Menacii, ab Auctore dicti. εε. Mullei, a Regibus primum Albanis: dein Magistratibus Romanis, Triumphalibnsque usurpati sunt. ζζ. Papyracei, Aegyptiis erant familiares, Isidis praecipue Sacerdotibus, Tertull. Carm. ad Sen. c. 2. ηη. Pedila, elegantia fuêre atque ad delitias et ostentationem comparata, variisque ac eximiis coloribus picturata, Unde toties illud apud Homerum, καλὰ πέδιλα. θθ. Pelyntra, pedum fascia potius, quam calcei fuisse videntur. ιι. Perones, rusticis familiares erant: etiam Hernici eos in bello adhibuêre; transiitque in urbem ad plebeios mos, sic tamen ut peregrinum

potius, quam civile esset calceamentum. Parthis et Medis illos tribuit Terrullianus, de Pallio, c. 5. Imo et curiosum feminarum genus eos experiri voluisse legimus. κκ. Persicae, a gente, λλ. Phaecasia, Philosophis attribuuntur, apud Senecam, Ep. 113. Putoquaedam esse, quae decent phaecasiatum et palliatum. Norum autem, peculiare Philosophis gestamen pallium fuisse. μμ. Proschemara, senum calceamenra fuêre. νν. Rhodiacae, ab Insul. dictae. ξξ. Sandalia, Viris, quoque usurpata, docet Hieronymus, in Esaiam, l. 5. Comm. c. 20. Sic apud Marcum, c. 6. v. 9. sandaliorum usum a Domino Discipulis suis permissum legimus. De Pontificum Sandaliis, diximus alibi. οο. Scythicae, nomen habuêre a gente. ππ. Sericis Imperatores Pontificesque usi sunt, a quibus ad Episcopos descenderunt, unde eiusmodi calcei sive Sandalia, inter Episcopalis habitus iusignia censentur. ρρ. Sicyonia, calcei fuêre delicatioris cultus, muliebres et amatorii. Hesych. Mulierum proin sic proprii, ur Virum iis uti esset contra decorem. Vide Appuleium, Metam. l. 7. σσ. Smindyridii, a Smindyride Sybarita, monstro luxuriae famoso, nomen traxêre. ττ. Socci, Comicornm erant. asotorum nempe adolescentum, delirorum senum, parasitorum, lenonum etc. Sed et Messalinae soculum tribuit Suetonius, Vitellio, c. 2. Prostibulis, Propertius, l. 2. El. 23. v. 15. Imo soccis uti probro viris fuisse datum ex Seneca discimus, de Benef. l. 2. c. 12. υυ. Solearum, pro ciuli more usus, mulieribus quidem potissimum erat familiaris; interim, in omni animotum remissione, Romani soleati quoque fuêre. Sic enim ad convivia itabant, ut alibi dictum. φφ. Sparteis calceis. Hispanos usos esse olim, Plinius tradit, l. 19. c. 2. χχ. Thessalides, a Thessalis accepêre nomen. ψψ. Udones, ex candidissimo linteo, Sacerdotum olim erant: a quibus ad Pontifices Romanos usus corum transiit. Sed et Antonino Philosopho atribuuntur; apud

Herodian. l. 5. c. 3. ubi eius exeniplum alios multos im itatos esse, narrat. Vide quoque hîc supra, ubi de Linteis calceamentis. ωω. Uncinati seu Repandi calcei, a quibusdam cum Lunatis, confunduntur, qui nempe pei lunulam patriciam uncinum intelligunt, ut Salmasius, Notis ad Dedic. Statuae Regillae, et M. Zuerius Boxhornius: sed Philostratus discrimen fuisse ostendit, dum Lunulas hasce non in parte anteriore calcei, sed cirea talos pedis fuisse appositas ait. Scaliger tres calceamentorum apud Veteres Romanos species distingueus, Mulleos patriciis, Uncinatos calceos minus illustribus, Perones vero re liquis civibus, i. e. plebeiis, artribuit. ααα. Zanzae vel Tzangae potius aur Tzaneae, clacei erant Imperatorii, mediô crure tenus alti aurô purpuâque insignes et aquilis intertextis venerabiles: quorum usum exiliô et consiscatione bonorum aliis prohibuerunt Arcadius et Honorius Augg. Cod. Theodos. lib. 14. tit. 10. l. 2. etc. Sed de his omnibus vide B. Balduinum, de Calceo antiquo, Iul. Nigronium, de Caliga, Alb. Rubenium, de Re Vestiar, et supra passim.